Jak uprościć zasady programu Erasmus+? Jak zwiększyć jego dostępność i skuteczność? Jak lepiej wykorzystać potencjał międzysektorowości i rezultatów projektów? Odpowiedzi na te pytania szukano 4 czerwca 2025 r. w Poznaniu podczas ogólnopolskiej konferencji „Dialog o Przyszłości Edukacji i Współpracy Międzynarodowej”, zorganizowanej przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji (FRSE).
W wydarzeniu zorganizowanym na Politechnice Poznańskiej wzięło udział ponad 300 przedstawicieli uczelni, szkół, organizacji pozarządowych, samorządów i instytucji publicznych. Celem było wypracowanie rekomendacji dla nowej perspektywy finansowej programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności (EKS) na lata 2028–2034.
„Nie dążymy do rewolucji, lecz do ewolucji”, podkreślił Mirosław Marczewski, dyrektor generalny FRSE. „Chcemy, aby polski głos był wyraźnie słyszalny w Komisji Europejskiej, jednak nie tylko jako stanowisko polityków czy przedstawicieli Narodowej Agencji, lecz przede wszystkim praktyków – beneficjentów programów Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności. To oni najlepiej poznają wady i zalety programów, wiedzą więc, co jest w nich niezbędne, a co można ulepszyć”, podsumował dyrektor Marczewski.
Wnioski z konferencji są wielowymiarowe. Uczestnicy wskazywali m.in. na potrzebę uproszczenia zasad programu, ograniczenia biurokracji i zapewnienia większej stabilności regulacji. Postulowano jeden przewodnik na całą perspektywę finansową oraz uproszczenie zasad rozliczania projektów, zwłaszcza w sektorze szkolnictwa wyższego.
„Problemy z systemem POL-on, niekompatybilność narzędzi cyfrowych i zawiłości raportowania opóźniają mobilności”, zauważył prof. Mariusz Głąbowski z Politechniki Poznańskiej. Wśród trudności profesor wymienił też kwestie związane z koncepcją wspólnego dyplomu europejskiego (European Degree) czy europejskiego znaku jakości (European Degree Label) dla programów uruchamianych przez Uniwersytety Europejskie. „Uporządkowanie powyższych kwestii byłoby kluczowe dla rozwoju mobilności akademickiej”, stwierdził prof. Głąbowski.
Silnie wybrzmiał także postulat zwiększenia dostępności programu dla osób z mniejszymi szansami. Wskazywano na konieczność eliminacji barier finansowych, językowych i organizacyjnych, a także na potrzebę większego wsparcia dla organizacji przyjmujących uczestników mobilności.
Szczególnie mocno akcentowano potrzebę objęcia programem seniorów i edukatorów dorosłych. Pojawiły się propozycje przywrócenia długoterminowych mobilności, wizyt studyjnych oraz wolontariatu dla osób 30+, a także włączenia do projektów elementów edukacji kryzysowej, survivalowej czy outdoor learningu.
Ważnym tematem była międzysektorowość, rozumiana jako współpraca między różnymi sektorami edukacji i grupami odbiorców. Uczestnicy postulowali stworzenie odrębnej akcji międzysektorowej, elastyczne modele budżetowe oraz wyższe punktowanie projektów angażujących różne środowiska. Jeśli chcemy budować odporne społeczeństwo, musimy uczyć się od siebie nawzajem, niezależnie od wieku, sektora czy doświadczenia – wybrzmiewało w trakcie warsztatów.
Wiele uwagi poświęcono także wykorzystaniu rezultatów projektów. Zwracano uwagę, że innowacyjne rozwiązania wypracowane w ramach Erasmus+ często nie są skalowane ani wdrażane systemowo. Postulowano wprowadzenie projektów wdrożeniowych, lepsze finansowanie działań upowszechniających oraz modernizację Platformy Rezultatów Projektów Erasmus+.
Jakub Kalinowski z Fundacji V4Sport poruszył kwestię tzw. dziedzictwa projektowego. „Brakuje pomostu między rezultatami projektów a systemowymi rozwiązaniami. Potrzebujemy mechanizmów, które pozwolą przekuć dobre praktyki w trwałe zmiany”, zauważył Jakub Kalinowski.
Wśród innych rekomendacji znalazły się m.in.:
- jeden „Przewodnik po programie” na całą perspektywę finansową,
- ograniczenie corocznych zmian w dokumentacji i zasadach,
- zwiększenie ryczałtów na podróże i uproszczenie zasad finansowania,
- lepsze wsparcie w zakresie zakwaterowania uczestników mobilności,
- wprowadzenie nowego priorytetu: dobrostanu psychicznego i fizycznego.
Anna Borysiak z Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy zwróciła uwagę na znaczenie krótkoterminowych mobilności i korzyści jakie przynoszą pracownikom jej organizacji. Udział w programie wpływa na rozwój kompetencji językowych i przełamanie bariery językowej, podniesienie umiejętności w zakresie IT oraz zwiększenie otwartości na inne kultury. Anna Borysiak zaznaczyła, że dla nauczycieli z kolei korzyścią z udziału w programie jest poznawanie nowych, inspirujących metod nauczania, które znajdują zastosowanie w codziennej pracy z uczniami.
Z kolei Aldona Okraszewska, członkini Zarządu Fundacji Małopolska Izba Samorządowa mówiła o projektach dla seniorów. Dyrektor Okraszewska zaznaczyła ogromną wartość wyjazdów międzypokoleniowych, zarówno dla edukatorów, którzy dzięki nim nabywają nowe umiejętności, jak i dla uczestników, którzy mają możliwość zetknięcia się z różnorodnością kulturową. Takie doświadczenia, jak podkreśliła, są szczególnie istotne w kontekście aktywizacji osób starszych oraz budowania otwartości i kompetencji międzykulturowych.
Gość specjalny konferencji, Michael Teutsch z Komisji Europejskiej, przypomniał o znaczeniu wsparcia dla Ukrainy, podkreślając znaczenie tych działań w kontekście dążenia Ukrainy do integracji z Unią Europejską. Dyrektor Teutsch akcentował również konieczność kształcenia i budowania społeczeństwa obywatelskiego, które jest odporne na zagrożenia, gotowe reagować na zmiany oraz bronić wartości demokratycznych.
Zebrane podczas konferencji rekomendacje zostaną przekazane Władzy Krajowej i Komisji Europejskiej. Jak podkreślili organizatorzy, to pierwszy tak szeroki dialog z beneficjentami w Polsce, który może mieć realny wpływ na kształt przyszłych programów Erasmus+ i EKS.
Raport do pobrania: